تعارض قیاس و قیاستعارض قیاس و قیاس، تنافی میان نتیجه دو قیاس را می‌گویند. ۱ - تعریفتعارض قیاس و قیاس، به معنای تنافی میان مدلول دو قیاس است. ۲ - مثالبرای مثال، علمای اهل سنت ، همچون شافعی ، درباره وجوب یا عدم وجوب شستن ریش در وضو دو دیدگاه دارند: ۱. شستن ریش واجب است، زیرا حکم آن، مانند موی گونه‌ها است که موی ثابت بوده و شستن آن واجب است؛ ۲. شستن ریش واجب نیست، زیرا حکم آن، مانند حکم موهای پشت گردن است که شستن آن در وضو نه تنها واجب نیست، بلکه مستحب هم نیست. ۳ - حکمدر تعارض دو قیاس، موارد زیر را می‌توان در ترجیح یکی از آن دو بر دیگری رعایت کرد: ۱. قیاسی که موجب حرمت می‌گردد، بر قیاسی که موجب حلیت می‌شود مقدم است؛ ۲. قیاسی که موجب فساد عبادت می‌گردد، بر قیاسی که موجب جواز می‌شود مقدم است؛ ۳. قیاسی که از لحاظ تاثیر از دیگری قوی تر می‌باشد، مقدم است؛ ۴. قیاسی که موجب بقای واجب می‌شود، بر قیاسی که مسقط حقوق حق تعالی می‌باشد، مقدم است؛ ۵. قیاسی مثبت، بر قیاس نافی مقدم است. [۱]
تقنین اصول الفقه، عبدالبر، محمد زکی، ص۱۱۵.
[۲]
التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة، عزیز برزنجی، عبداللطیف عبدالله، ج۲، ص۲۴۰.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۳۷، برگرفته از مقاله «تعارض قیاس و قیاس». |